Zaklęte w naturalnych substancjach, które nazywamy feromonami, leży tajemnica komunikacji chemicznej, która fascynuje nas od dawna. Jest to temat, który nie tylko dotyka nauki, ale też przemysłu artystycznego. Czy są one magicznymi eliksirami miłości, narzędziem przekazywania genów, czy tylko proste procesy chemiczne nie mające większego znaczenia dla naszej egzystencji? Jak działają feromony i jakie miejsce zajmują one w życiu zwierząt i człowieka? W tym artykule spróbujemy odpowiedzieć na te pytania.
Po przeczytaniu artykułu dowiesz się między innymi czym są feromony, jak oddziałują na zwierzęta i ludzi oraz jaka może być ich rola w świecie przyrody. Omówimy także wpływ feromonów na cykl menstruacyjny i popęd seksualny u kobiet.
Nazwa „feromon” pochodzi z języka greckiego i oznacza „pobudzenie”. Pojęcie to było już znane wielu stuleci temu. Pierwsze zapisane obserwacje dotyczące oddziaływania feromonów datowane są na XVII wiek. Wówczas naukowcy zauważyli, że pszczoły atakują owada, który został wcześniej użądlony przez inną pszczołę. Wydawało się, jakby jad pszczoły „zachęcał” je do tego. Zjawisko to nazwano procesem z udziałem chemicznych substancji – feromonów.
Feromony są tak fascynujące, że ludzie zaczęli dokonywać kolejnych obserwacji i prowadzić badania nad wpływem tych substancji na świat zwierząt. W końcu naukowcy zaczęli badać same feromony, ich strukturę i sposób oddziaływania na organizmy żywe, w tym również na człowieka.
Feromony potrafią przyciągnąć niektóre zwierzęta nawet z dystansu przekraczającego kilkanaście kilometrów. Ich minimalne stężenie może spowodować konkretną reakcję u danego organizmu, pobudzić go do określonego zachowania. Są one semiochemikalia, czyli substancjami używanymi do przekazywania informacji lub wywierania wpływu na środowisko. Większość z nich jest lotna. Feromony odgrywają kluczową rolę w wielu ważnych procesach, które warunkują przetrwanie gatunku.
Co ciekawe, odbiór sygnałów feromonów zależy od pory roku, dnia czy odbiorcy. Różne organizmy mają różne narzędzia do odbierania sygnałów feromonów. Niektóre z nich mogą nie mieć takiej zdolności.
U kręgowców sygnały feromonów są odbierane za pomocą narządu Jacobsona lub innego narządu zazwyczaj powiązanego ze zmysłem węchu. Wielu procesów związanych z feromonami dzieje się poza świadomością zarówno nadawcy, jak i odbiorcy sygnału.
Zarówno nauka, jak i przemysł perfumeryjny bardzo interesują się potencjalnym wpływem feromonów na życie ludzi. Badań dotyczących wpływu feromonów na kobiecą menstruację wykazały istotną korelację między działaniem tych substancji a regulacją cyklu menstruacyjnego oraz popędem seksualnym u kobiet. Zauważono też, że cykl jajnikowy może ulegać synchronizacji w grupie kobiet mieszkających razem, a siła synchronizacji jest zależna od natężenia feromonów obecnych w pocie badanych.
Odkryto również, że kobiety wydzielające większe ilości feromonów wykazują większą pewność siebie, a mężczyźni są bardziej podatni na ich urok. Może to jednak wynikać nie tylko z odbierania sygnału feromonów, ale także z pozawerbalnych sygnałów mówiących o wysokim poczuciu atrakcyjności tych kobiet.
Wyniki badań oddziaływania feromonów na ludzi odnotowano głównie w przypadku takich substancji jak: androstadienon, androstenol, keton androsteronu, androstandiol oraz estrateraenol.