Definiując kolkę jelitową, można ją określić jako intensywny ból o skurczowym charakterze, wywołany gwałtownymi skurczami mięśni jelit. Jest to ból napadowy, którego źródło znajduje się w receptorach zlokalizowanych w obrębie ścianek jelit. Mimo że ból ten często mija spontanicznie, bywa na tyle przeszywający, że osoba cierpiąca na tę dolegliwość jest zmuszona poszukiwać skutecznych sposobów złagodzenia jej. Wśród praktycznych metod łagodzenia bólu wymienia się m.in. przyjmowanie pozycji z podkurczonymi nogami, masaż brzucha czy stosowanie leków zawierających symetykon.
Kolka jelitowa jest zazwyczaj połączona z silnym, skurczowym lub kłującym bólem, który atakuje falami. Do typowych objawów zalicza się również uczucie rozpierania w jelitach. Sam ból może mieć różne lokalizacje i często zmienia swoje położenie, ponieważ skurcze mięśni przechodzą względem kolejnych odcinków jelit. Ból ten bywa na tyle silny, że utrudnia normalne funkcjonowanie. Wśród innych objawów kolkowej dolegliwości można wymienić nudności, wzdęcia i nadmierną produkcję gazów.
W przypadku niemowląt i noworodków, kolka jelitowa objawia się nagłym poczuciem niepokoju, głośnym płaczem i krzykiem, podkurczaniem nóżek, wzdęciem brzucha, zaciskaniem piąstek, a także grymasami bólu na twarzy. Objawy te najczęściej pojawiają się wieczorem lub w godzinach popołudniowych i mogą trwać kilka godzin. Zwykle zarówno ból jak i niepokój ustępują po wypróżnieniu czy oddaniu dużej ilości gazów.
Mimo że kolka jelitowa może dotknąć osoby w każdym wieku, to najbardziej narażone na tę dolegliwość są noworodki i młodsze niemowlęta (do ukończenia 4 miesiąca życia). Szacuje się, że aż 20–40% dzieci zmagają się z kolką noworodkową lub niemowlęcą, która jest spowodowana niedojrzałością funkcji przewodu pokarmowego i układu nerwowego.
Przyczyną kolkowej dolegliwości jest skurcz mięśniówki jelit, który najczęściej powstaje na skutek rozdęcia ściany jelita przez gazy. W takiej sytuacji mięśnie gładkie reagują silnym i bolesnym skurczem. Inna przyczyna to naciąganie krezki jelita, na przykład podczas intensywnego wysiłku fizycznego. Poza tym, kolka jelitowa może być spowodowana przez czynniki takie jak: niedojrzałość czynności trawiennej przewodu pokarmowego, spożywanie ciężkostrawnych i rozdymających potraw, zaparcia, zaleganie ciała obcego w przewodzie pokarmowym czy też nietolerancję pokarmową.
Kolejną przyczyną kolkowej dolegliwości u noworodków jest nieprawidłowa technika karmienia i karmienie dziecka w stresującej atmosferze, co powoduje, że dziecko jest niespokojne, płacze i połyka duże ilości powietrza. Podejrzewa się również, że kolka jelitowa może mieć podłoże psychogenne i częściej występuje u dzieci wychowywanych w napiętej atmosferze.